Temat: Jazz, czyli wielka improwizacja

Co będziecie dzisiaj robić?
- Nauczycie się charakteryzować muzykę jazzową i poznacie jej odmiany
- Poznacie wykonawców muzyki jazzowej
- Posłuchacie utworów jazzowych

Podręcznik s. 145

NOTATKA DO ZESZYTU:

Jazz to gatunek muzyczny, który powstał na początku XX wieku, na południu Stanów Zjednoczonych w Nowym Orleanie; kierunek ten łączy muzykę afrykańską, europejską i amerykańską (blues, ragtime i muzyka europejska). Charakteryzuje się rytmem synkopowanym w metrum parzystym, dużym polem dla interpretacji, aranżacji oraz stosowania improwizacji.

Korzenie jazzu

Głównymi źródłami jazzu były negro spirituals, plantation songs, blues, oraz ragitme. Negro spirituals to murzyńskie pieśni religijne oparte na biblijnych tekstach. Kolejnym źródłem są plantation songs, które datuje się na XVIII/XIX wiek. Były one śpiewane przez afroamerykanów, w czasie prac na plantacji. Utwory te często opowiadały o przeżyciach i doświadczeniach niewolników. Bluesy to utwory wywodzące się z negro spirituals, i zawierają charakterystyczne dla tego stylu zawołania i zawodzenia. Śpiewanie tego typu utworów pomagało wyrażać swoje emocje. Następnym źródłem kształtowania się jazzu był ragtime - utwory fortepianowe o wesołej melodii oraz charakterystycznym dla niego synkopowanym rytmie. Za najwybitniejszego twórcę ragtime’ów uważa się Scotta Joplina, który napisał ok. 600 takich utworów. Warto nadmienić, że na powstanie jazzu miała także napływowa ludność europejska oraz ich muzyka.

POSŁUCHAJMY!

Scott Joplin The Entertainer

Odmiany jazzu

Jazz tradycyjny

Powstawał od ok. 1900 roku, przede wszystkim przy dorzeczu Missisipi, szczególnie w Nowym Orleanie. Jest naturalnym połączeniem muzycznej kultury żyjących tam wtedy Afroamerykanów (bluesa i ragtime'u) oraz europejskich orkiestr dętych. Muzycy grali w wielu miejskich lokalach, na ulicach oraz na jazzowych pogrzebach, tradycyjnych dla Nowego Orleanu. Zwyczajowym składem takich zespołów były: trąbka, klarnet, puzon, kontrabas, perkusja i gitara. Grupy wykonujące jazz tradycyjny łączyły ze sobą muzyków samouków, jak i wykształconych muzycznie wykonawców. Najsłynniejszym jazzmanem tego okresu był trębacz Louis Armstrong.

Ćwiczenie 1

Wysłuchaj teraz When the saints go marching in. Następnie przygotuj flet i zagraj temat tego utworu.

Era swingu

1930 to rok, w którym rozpoczęła się era swingu duże zespoły instrumentalne nazwane big-bandami popisy na tle całej orkiestry. W aranżacji widoczny jest podział na grupy instrumentalne saksofonów (klarnetów), trąbek, puzonów i sekcji rytmicznej. Termin „swing” dotyczył zarówno muzyki tej epoki jak i charakterystycznego dla jazzu pulsacyjnego rytmu. Muzyka ta służyła głównie do tańca. Wybijali się wówczas liderzy: Duke Ellington, Benny Goodman, Glenn Miller.

POSŁUCHAJMY!

Glenn Miller - In The Mood

Jazz nowoczesny

Historia jazzu nowoczesnego zaczyna się od be‑bopu. Zrodził się on w lokalach Harlemu i charakteryzował się zwiększoną ekspresją, urozmaiconą rytmiką, rozszerzoną improwizacją. Za twórców tego stylu uważa się Dizzy'ego Gillespie i Charliego Parkera, którzy nawiązali ze sobą współpracę.

POSŁUCHAJMY!

Charlie Parker Donna Lee

JAZZ W POLSCE

W Polsce jazz pojawił się po odzyskaniu niepodległości czyli po I wojnie światowej ale wybuch II wojny zahamował rozwój tego kierunku. W okresie międzywojennym orkiestry grające w Warszawie, Krakowie czy Poznaniu miały w swym repertuarze kompozycje George'a Gershwina, Richarda Rodgersa czy Lorenza Harta. Ich utwory były modne wówczas w całej Europie, podobnie jak swing. Po wojnie okres początkowej fascynacji muzyką jazzową został szybko stłumiony przez władzę komunistyczną. Dopiero okres politycznej odwilży po 1955 roku, który przyniósł wolność także w sferze sztuki, stał się początkiem rozwoju autentycznego ruchu jazzowego w Polsce. Organizowane festiwale jazzowe w Sopocie (w 1956 i 1957) zapoczątkowały tradycję późniejszego warszawskiego festiwalu Jazz Jamboree, który należy do najstarszych tego typu imprez w Europie. O dynamicznym rozwoju tego gatunku możemy mówić dopiero po 1956 roku. Do najwybitniejszych polskich muzyków jazzowych zaliczamy: Zbigniewa Namysłowskiego, Jana Ptaszyna Wróblewskiego, Krzysztofa Komedę Trzcińskiego, Tomasza Stańko, Michała Urbaniaka, Leszka Możdżera.

POSŁUCHAJMY!

Tomasz Stańko - Third heavy ballad